Hào hùng trong lịch sử
Ngồi trên xe sau gần nửa giờ đồng hồ, chúng tôi tiếp tục đi bộ dọc theo con đường nhựa để lên Di tích Sở Chỉ huy Chiến dịch Điện Biên Phủ. Hai bên đường là những nếp nhà sàn lợp ngói đỏ, lợp tôn xinh xắn của đồng bào dân tộc Thái ở các bản: Phăng 1, Phăng 2, Khẩu Cắm, Xôm, Đông Mệt, Co Cượm... Xa xa, là những cánh đồng lúa chín vàng. Ngắm nhìn khung cảnh yên bình thơ mộng hôm nay, ít ai biết, nơi đây xưa kia là vùng đất heo hút, “thâm sơn cùng cốc”. Và cũng chính nơi đây, 66 năm về trước, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã chọn vị trí này để xây dựng Sở Chỉ huy Chiến dịch Điện Biên Phủ.
Leo dốc, đi dưới những tán rừng đại ngàn, nữ thuyết minh viên Tổ quản lý bảo vệ Khu di tích Mường Phăng, dẫn chúng tôi lên Sở Chỉ huy Chiến dịch Điện Biên Phủ, nằm ở độ cao trên 1.000m so với mặt nước biển. Sở Chỉ huy là những chiếc lán ở và làm việc của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Tham mưu trưởng Hoàng Văn Thái và Sở Chỉ huy chiến dịch năm xưa. Bước vào lán của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, lòng tôi bồi hồi xúc động, bởi từ chiếc lán đơn sơ này, Đại tướng, người Anh Cả của Quân đội nhân dân Việt Nam và Sở Chỉ huy chiến dịch đã đưa ra những phương án tác chiến mang tính lịch sử quyết định đem lại chiến thắng trong chiến dịch Điện Biên Phủ. Xúc động nghẹn ngào khi chiếc lán vẫn còn nguyên vẹn mà Đại tướng kính yêu của chúng ta đã “đi xa”. Thuyết minh viên kể lại cho tôi nghe những mẩu chuyện vô cùng xúc động. 16 năm về trước, ngày 17/4/2004, trong dịp kỷ niệm 50 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ, Đại tướng trở về với Mường Phăng. Tại buổi gặp gỡ ân tình ấy, Đại tướng chậm rãi nói: “Tối nay tuổi cao, sức đã yếu rồi, nên đây có lẽ là lần cuối cùng thăm Mường Phăng”. Đại tướng nói đến đây thì lòng mọi người se lại và có ai ngờ, đó cũng là lần gặp cuối cùng của Đại tướng với mảnh đất và người dân Mường Phăng đã từng đồng cam cộng khổ trong suốt cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc.
Từ Sở Chỉ huy, chúng tôi được chứng kiến đường hầm xuyên núi dài 96m nối liền lán của Đại tướng Võ Nguyên Giáp với Tham mưu trưởng Hoàng Văn Thái. Hầm của Ban cố vấn Trung Quốc, Nhà hội trường... Phải nói rằng, đây là khu rừng cổ thụ đẹp nhất, bà con Mường Phăng thường gọi là “Rừng Đại tướng”. Tên gọi thân thương ấy đã đi vào lịch sử dân tộc cùng với những chiến công lừng lẫy đã trở thành huyền thoại. Từ căn hầm chỉ huy đi ra triền núi phía sau, trèo lên đỉnh núi Pú Huốt (núi Sừng Trời). Pú Huốt nhìn từ xa giống như chiếc sừng trâu cong, nhọn cắm lên trời, đây là đỉnh cao nhất trong quần thể núi rừng ở Mường Phăng. Đỉnh Pú Huốt được Đại tướng chọn đặt đài quan sát. Từ đài quan sát, ta nhìn thấy toàn bộ thung lũng Mường Thanh với các cứ điểm đồi Him Lam, đồi Độc Lập, đồi D1, đồi C1, đồi A1, cầu Mường Thanh và hầm Đờ Cát...
Khát vọng vươn tới tương lai
Tham quan xong di tích, chúng tôi trở lại trung tâm Mường Phăng, bình yên giữa lưng chừng núi. Cạnh tháp truyền hình cao vút là dãy nhà hai tầng khang trang bề thế, đó là Trụ sở Đảng ủy, HĐND và UBND xã. Liền kề với đó là dãy nhà trạm y tế, 3 ngôi trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở đều mang tên Đại tướng Võ Nguyên Giáp kính yêu. Hai bên đường vào chợ trung tâm cùng với những nếp nhà sàn xinh xắn của đồng bào dân tộc Thái có rất nhiều các mặt hàng, từ cao cấp như đồ điện tử, hàng dân dụng, nhà hàng ăn uống, giải khát, quầy bán hàng lưu niệm, thảo dược được hái từ trên rừng: Mật ong, nấm hương, hạt dẻ, rượu sâu chít, rượu ngâm táo mèo, khăn piêu, vòng bạc, áo quần thổ cẩm... phục vụ nhu cầu du khách tham quan.
Trao đổi với Bí thư, Chủ tịch UBND xã Thẳm Thị Hiên cho biết: Năm 2013, sau khi được chia tách thành hai đơn vị hành chính là xã Mường Phăng và xã Pá Khoang, thì Mường Phăng với diện tích hơn 3.400ha, dân số hơn một ngàn hộ với gần 5.000 khẩu, gồm dân tộc Thái, Mông, Kinh, Khơ Mú. Tại kỳ họp thứ 11, HĐND tỉnh Điện Biên khóa XIV, nhiệm kỳ 2016 - 2021 đã thông qua Nghị quyết số 123/NQ-HĐND, ngày 26/8/2019 về việc thông qua Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2019 - 2020 trên địa bàn tỉnh, theo đó xã Mường Phăng sáp nhập về Thành phố Điện Biên Phủ với diện tích 34,74km2, dân số hiện tại là 4.941 người. Ngay sau khi được sáp nhập, trên cơ sở phát huy những thành tích đã đạt được, Đảng bộ, HĐND, UBND và nhân dân nơi đây đã ổn định và tập trung nguồn lực, nhân lực để xây dựng xã trở thành xã điển hình trong xây dựng nông thôn mới với những việc làm cụ thể từ các đồng chí đảng viên, các vị đại biểu HĐND xã gương mẫu tích cực tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và luôn gương mẫu đi đầu trong việc thực hiện mở hướng thoát nghèo, vươn lên no ấm giàu có, họ là tấm gương cụ thể, thiết thực để dân bản làm theo qua đó đã giúp người dân thay đổi nếp nghĩ, cách làm, chuyển từ nhận thức thành hành động cụ thể, trước hết là chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi để phát triển kinh tế - xã hội. Hiện, toàn xã đã sử dụng 100% giống lúa mới trong sản xuất nông nghiệp IR64, tẻ thơm, khang dân, nghi hương; trồng tre Bát độ, bưởi Diễn, đào Pháp, hồng không hạt. Các bản Che Căn, Ðông Mệt, Cang, Yên, Phăng 1, 2... đồng ruộng được gieo bằng giống mới, năng suất trên 60 tạ/ha vụ chiêm xuân và gần 50 tạ/ha vụ mùa. Tận dụng các bãi chăn thả và diện tích ao ruộng để chăn nuôi trâu, bò, dê, ngan Pháp; đào ao nuôi cá... những sản phẩm này đã trở thành hàng hóa tăng thu nhập cho người dân. Bằng các nguồn vốn hỗ trợ của Nhà nước, xã sử dụng có hiệu quả vốn vay từ Chương trình 120, 134, 186, 135 và chương trình xây dựng Nông thôn mới để xây dựng cơ sở vật chất điện, đường, trường, trạm... Toàn xã hiện có 60 trang trại vừa và nhỏ, thu nhập từ 50 đến 200 triệu đồng/năm. Đại đa số người dân đã đủ ăn, hộ đói, hộ nghèo giảm đáng kể. Xã tiếp tục sản xuất giống lúa cho gạo ngon, giống ngô đảm bảo cho các huyện trong tỉnh, trồng hoa ly, hoa hồng, hoa anh đào của Nhật Bản... Đây là những tín hiệu vui trong chuyển đổi cây trồng, vật nuôi, phát triển kinh tế ở Mường Phăng.
Cùng với bước chuyển mình về đời sống kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội trong xây dựng nông thôn mới; điều tâm đắc nhất là phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” được cấp ủy, chính quyền xã triển khai đồng bộ, nhân dân đồng tình hưởng ứng, thật sự đem lại hiệu quả. Điểm nổi bật cùng với việc phát huy tiềm năng du lịch Homestay; Mường Phăng đã khôi phục nghề: Đan lát, dệt thổ cẩm các lễ hội truyền thống gắn với bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, gồm: Hạn khuống, Xên bản, Xên mường, cầu mưa, gầu tào cùng các điệu múa nón, múa sạp và các trò chơi dân gian tó má lẹ, tung còn, kéo co, đẩy gậy... Hết thảy các thôn, bản đều có các đội văn nghệ, biểu diễn phục vụ nhân dân trên địa bàn và níu chân du khách khi về với Mường Phăng.
Gắn bó với đất và người Mường Phăng, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Thẳm Thị Hiên chia sẻ: Chặng đường phía trước chưa phải đã hết khó khăn thách thức. Phát huy truyền thống Điện Biên Phủ anh hùng, xứng danh Mường Phăng lịch sử. Đảng bộ, nhân dân các dân tộc trong xã nguyện đoàn kết, chung sức đồng lòng, dựng xây Mường Phăng no ấm, giàu đẹp, nghĩa tình, đậm đà bản sắc dân tộc; vững vàng trên hành trình vươn tới tương lai./.
Đỗ Quang Khải