Thành viên HTX Gai xanh Mường Nhé chế biến gai xanh sau thu hoạch
Nhóm chính sách hoàn thiện các quy định về bản chất hợp tác xã, phát triển thành viên hợp tác xã
Luật Hợp tác xã năm 2023 làm rõ hơn 07 nguyên tắc cơ bản về tổ chức, hoạt động của hợp tác xã (HTX) do Liên minh HTX quốc tế đưa ra tại Điều 8 và luật hóa cụ thể hơn các nguyên tắc này so với Luật HTX năm 2012 như: nguyên tắc tự nguyện tham gia và mở rộng kết nạp thành viên (Điều 9, 10, 18, 30, 34), nguyên tắc giáo dục, đào tạo, thông tin (Điều 10, 14, 18, 31, 35), nguyên tắc về hợp tác, liên kết (Điều 4, 8, 9, 18, 26)…
Luật Hợp tác xã năm 2023 mở rộng đối tượng tham gia HTX, liên hiệp HTX. Cụ thể, bổ sung quy định nghĩa vụ của HTX, liên hiệp HTX phải kết nạp thành viên khi đủ điều kiện (Điều 10); bổ sung các loại thành viên: chính thức, liên kết, góp vốn và liên kết không góp vốn (Điều 30, 34); bổ sung cá nhân từ 15 tuổi đến 18 tuổi có thể trở thành thành viên liên kết không góp vốn của HTX (Điều 30); bổ sung quy định tiêu chí hỗ trợ của Nhà nước cho tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX trường hợp các tổ chức này có phát triển thành viên (Điều 18).
Bổ sung quy định Quỹ chung không chia là nguồn hình thành tài sản chung không chia, quy định cụ thể mức trích lập quỹ tối thiểu từ thu nhập của giao dịch bên ngoài là 5% đối với HTX, 10% đối với liên hiệp HTX (Điều 84). Quy định tài sản chung không được chia được phép thanh lý, chuyển nhượng và tiền thu được từ việc thanh lý, chuyển nhượng này được đưa vào quỹ chung không chia; đồng thời, đối với tài sản hình thành từ nguồn vốn và tích lũy của HTX, liên hiệp HTX thì HTX, liên hiệp HTX được sử dụng tài sản chung không chia để làm tài sản bảo đảm khi vay vốn và phải bảo toàn tài sản (Điều 88). Miễn thuế thu nhập doanh nghiệp đối với phần thu nhập hình thành quỹ chung không chia, phần thu nhập hình thành tài sản chung không chia của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp (Điều 22). Hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã phải lập sổ theo dõi quỹ chung không chia theo nguồn hình thành (Điều 87). Hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã quản lý, sử dụng tài sản chung không chia theo quy định tại Điều 88.
Nhóm chính sách về mở rộng thị trường, nâng cao khả năng huy động vốn, tạo động lực cho HTX phát triển
Luật Hợp tác xã năm 2023 bỏ quy định giới hạn việc cung ứng sản phẩm, dịch vụ ra bên ngoài của HTX, liên hiệp HTX. Mức cung ứng sản phẩm, dịch vụ ra bên ngoài do HTX, liên hiệp HTX tự quyết định sau khi đáp ứng đầy đủ nhu cầu của thành viên.
Tăng tỷ lệ vốn góp tối đa của thành viên chính thức lên 30% vốn điều lệ đối với HTX, 40% vốn điều lệ đối với liên hiệp HTX; thành viên có thể góp vốn bằng nhiều hình thức, thông qua hợp đồng mà không phải chuyển quyền sở hữu, quyền sử dụng đất cho HTX, liên hiệp HTX (Điều 74).
Nhóm chính sách về nâng cao hiệu quả công tác quản trị HTX
Luật Hợp tác xã năm 2023 bổ sung 01 chương (Chương VIII) về kiểm toán HXT, liên hiệp HTX. Hợp tác xã quy mô lớn, liên hiệp HTX từ 10 thành viên trở lên, HTX, liên hiệp HTX thụ hưởng các chính sách hỗ trợ của Nhà nước, hoạt động tài chính, ngân hàng phải kiểm toán độc lập (Điều 106). Khuyến khích các tổ chức thực hiện kiểm toán nội bộ (Điều 105).
Bổ sung tổ chức quản trị rút gọn (không có Hội đồng quản trị) cho HTX siêu nhỏ, liên hiệp HTX dưới 10 thành viên được lựa chọn áp dụng (Chương V).
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số hoạt động quản lý, điều hành của HTX như quy định về tổ chức Đại hội thành viên trực tuyến, bỏ phiếu biểu quyết điện tử (Điều 57, 61). Cho phép HTX, liên hiệp HTX tự quyết định số lượng, thẩm quyền của người đại diện theo pháp luật (Điều 11).
Nhóm chính sách về mở rộng loại hình tổ chức kinh tế tập thể, hoàn thiện quy định về tổ chức đại diện
Luật Hợp tác xã năm 2023 bổ sung đối tượng tổ hợp tác vào Luật với thiết kế riêng một chương (Chương IX) quy định về tổ hợp tác, gồm 03 điều cơ bản mang tính nguyên tắc làm rõ quyền, nghĩa vụ và việc đăng ký của tổ hợp tác (Điều 107, 108, 109). Bổ sung chính sách hỗ trợ chuyển đổi tổ hợp tác lên HTX tương tự như chính sách chuyển đổi hộ kinh doanh lên doanh nghiệp của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Luật Hợp tác xã năm 2023 sửa đổi, bổ sung quy định rõ địa vị pháp lý của hệ thống Liên minh HTX Việt Nam (Điều 11) theo tinh thần Nghị quyết 20-NQ/TW, là tổ chức đại diện, bảo vệ lợi ích cho thành viên; đại diện cho tất cả các tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX trên phạm vi cả nước; thực hiện hoạt động tư vấn tài chính, đánh giá rúi ro cho tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX.
Lao động HTX Hồng Phước, xã Nà Tấu, huyện Điện Biên đóng gói sản phẩm miến dong
Nhóm chính sách về nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về lĩnh vực kinh tế tập thể
Luật Hợp tác xã năm 2023 sửa đổi, bổ sung các quy định về đăng ký, tổ chức lại, giải thể HTX, liên hiệp HTX theo hướng đơn giản, số hóa: bỏ phương án sản xuất kinh doanh, cho phép đăng ký thành lập trực tuyến, sử dụng số định danh cá nhân thay các giấy tờ pháp lý cá nhân (Điều 42); bỏ quy định bắt buột thành lập Hội đồng giải thể, thay vào đó HTX, liên hiệp HTX chịu trách nhiệm thực hiện giải thể và cơ quan đăng ký kinh doanh sẽ xóa tên trên hệ thống đăng ký sau 180 ngày tương tự như Luật Doanh nghiệp. Bổ sung quy định về Hệ thống thông tin quốc gia về HTX (Điều 112) để quản lý thông tin, báo cáo, dữ liệu về tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX.
Ngoài ra, Luật Hợp tác năm 2023 đã thể chế hóa đầy đủ 8 nhóm chính sách của Nghị quyết số 20-NQ/TW và dành một chương riêng (Chương II) quy định về các chính sách này, trong đó, có chính sách riêng quy định cho các tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX hoạt động lĩnh vực nông nghiệp (Điều 28)./.
Bài, ảnh: Cát Tường