Đồng chí Lỳ Thị Phương Diện, UVTT, Trưởng Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh phát biểu tại buổi làm việc với Sở Xây dựng. Ảnh: TC
Kế thừa kinh nghiệm, hiệu quả hoạt động của các Ban HĐND tỉnh Điện Biên nhiệm kỳ trước đây, từ đầu nhiệm kỳ 2021 - 2026 đến nay, trên cơ sở các quy định của pháp luật và thực tiễn hoạt động, các Ban HĐND tỉnh đã tổ chức thực hiện nghiêm túc chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, đồng thời không ngừng đổi mới nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động và bước đầu đã đạt được những hiệu quả tích cực, góp phần quan trọng trong thực hiện các nhiệm vụ chính trị chung của tỉnh với những kết quả nổi bật: Quá trình tham gia chuẩn bị nội dung kỳ họp của các Ban HĐND tỉnh đã có nhiều đổi mới từ công tác nghiên cứu chuẩn bị đến tổ chức thực hiện và những công việc sau kỳ họp của các Ban được ghi nhận và đánh giá cao, nổi bật là hầu hết tại 10 kỳ họp của HĐND tỉnh vừa qua (04 kỳ họp thường lệ, 06 kỳ họp giải quyết các vấn đề phát sinh đã thông qua 175 nghị quyết), các văn bản trình tại kỳ họp khá nhiều, nhất là kỳ họp thường lệ giữa năm và cuối năm, để các văn bản của kỳ họp có chất lượng, các Ban HĐND tỉnh đã tham gia ngay với Thường trực HĐND tỉnh vào dự thảo nội dung thông báo phân công chuẩn bị kỳ họp của HĐND tỉnh, quy định rõ từng loại văn bản do cơ quan nào chuẩn bị, xác định rõ trách nhiệm, thời gian chuẩn bị tài liệu kỳ họp gửi đến HĐND tỉnh, Ban HĐND thẩm tra. Các Ban HĐND tỉnh đã đề xuất với Thường trực HĐND tỉnh yêu cầu cơ quan trình dự thảo các nội dung phải xin ý kiến của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, BCH Đảng bộ tỉnh thì đồng thời gửi các Ban HĐND tỉnh tiếp cận để nghiên cứu phục vụ hoạt động thẩm tra đảm bảo chất lượng và hiệu quả, trong đó đáng lưu ý là kiến nghị của Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh với Thường trực HĐND tỉnh có ý kiến đề xuất với Thường trực Tỉnh ủy cho phép các Ban HĐND tỉnh được tham dự các cuộc họp, phiên họp của Tỉnh ủy có nội dung liên quan đến việc xem xét, cho chủ trương ban hành các nội dung trình tại kỳ họp HĐND tỉnh để các Ban HĐND kịp thời nắm bắt chủ trương và định hướng của cấp ủy nhằm phục vụ cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động thẩm tra đúng, trúng, sát với yêu cầu thực tiễn. Điểm nhấn nữa trong công tác chuẩn bị kỳ họp HĐND cũng được các Ban HĐND tích cực đồng hành đó là bên cạnh việc HĐND tỉnh yêu cầu UBND tỉnh và các cơ quan liên quan trình chuẩn bị báo cáo đầy đủ gửi trước để đại biểu nghiên cứu còn phải chuẩn bị báo cáo tóm tắt để trình bày tại kỳ họp thì các Ban HĐND cũng chuẩn bị nội dung báo cáo thẩm tra do Ban chủ trì dưới hình thức tóm tắt, cô đọng về nội dung… với độ dài không quá 3 trang giấy A4, do đó thời gian trình bày các văn bản tại kỳ họp được rút ngắn mà dành thời gian cho thảo luận.
Trong hoạt động thẩm tra đã có nhiều đổi mới, chặt chẽ thể hiện qua việc các Ban HĐND tỉnh tiến hành xem xét các báo cáo, đề án, dự thảo nghị quyết liên quan đến lĩnh vực Ban phụ trách một cách thận trọng, khách quan ngay từ khâu kiểm tra hồ sơ do UBND tỉnh trình phải đảm bảo danh mục tài liệu và thời gian trình theo quy định. Điểm khác so với các giai đoạn trước đó là: Báo cáo thẩm tra của các Ban HĐND tỉnh đã được làm rõ hơn, nổi bật hơn về sự cần thiết, sự phù hợp của dự thảo nghị quyết, báo cáo, đề án với đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; sự phù hợp của nội dung dự thảo nghị quyết với tình hình, điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Đặc biệt là báo cáo thẩm tra đã thể hiện rõ quan điểm của Ban về những nội dung tán thành hay những nội dung còn có ý kiến khác nhau, đồng thời đề xuất được phương án xử lý, điển hình như Nghị quyết số 13/2021/NQ-HĐND, ngày 09/12/2021 của HĐND tỉnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy định mức chi chế độ bồi dưỡng đối với giải thi đấu thể thao và mức chi chế độ dinh dưỡng đối với huấn luyện viên, vận động viên trên địa bàn tỉnh Điện Biên ban hành kèm theo Nghị quyết số 17/2019/NQ-HĐND ngày 06/12/2019 của HĐND tỉnh, theo đó UBND tỉnh trình nội dung chế độ dinh dưỡng cho vận động viên, huấn luyện viên thể thao thành tích cao trong thời gian tập trung tập luyện, huấn luyện đối với đội tuyển năng khiếu tỉnh với mức chi tiền ăn từ mức 130.000 đồng/người/ngày lên mức 150.000 đồng/người/ngày, tuy nhiên qua xem xét và căn cứ vào tình hình thực tiễn, phân tích và thảo luận, Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh chưa tán thành với mức chi nêu trên và đề xuất mức chi cao hơn so với mức chi của UBND tỉnh đề xuất là 170.000 đồng/người/ngày và đã được kỳ họp HĐND tỉnh đồng tình, thống nhất cao với mức đề xuất của Ban và biểu quyết thông qua với tỷ lệ đạt 100% đại biểu dự kỳ họp…. Đối với việc xem xét các báo cáo của các cơ quan tư pháp cũng được các Ban HĐND tỉnh hết sức quan tâm, đã có những yêu cầu làm rõ số liệu, đánh giá, nhận định, xem xét tình hình sát với thực tế của địa phương, trong một số trường hợp yêu cầu lãnh đạo ngành báo cáo, làm rõ thêm những vấn đề nổi cộm trong hoạt động tư pháp đang được cử tri quan tâm.
Trình tự, thủ tục thông qua các dự thảo nghị quyết của HĐND tại kỳ họp cũng là một trong những nội dung được các Ban HĐND tỉnh tích cực nghiên cứu, tham mưu cho Thường trực HĐND tỉnh đổi mới từ việc trình bày đến quá trình biểu quyết, thông qua dự thảo nghị quyết. So với trước đã được cải tiến và đổi mới nhất là sau khi kết thúc phiên thảo luận tổ, các Ban HĐND tỉnh tổ chức họp ngay với UBND tỉnh, Sở Tư pháp và các cơ quan liên quan thống nhất tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Nghị quyết trước khi trình HĐND tỉnh xem xét, biểu quyết thông qua, do đó tại phiên họp tập trung ở Hội trường, cơ quan trình không phải trình bày toàn văn dự thảo nghị quyết mà các Ban HĐND tỉnh thẩm tra sẽ trình bày nội dung dự thảo nghị quyết đã được giải trình, tiếp thu, chỉnh lý nếu có, do đó đã rút ngắn được thời gian đáng kể trình bày, dành thời gian cho đại biểu xem xét, thảo luận để thông qua.
Công tác giám sát có vai trò rất quan trọng trong việc đánh giá hiệu lực, hiệu quả của các Nghị quyết cấp trên, của HĐND tỉnh và các vấn đề bức xúc được cử tri quan tâm, do đó hoạt động giám sát nhất là giám sát chuyên đề được các Ban HĐND tỉnh tăng cường thực hiện. Hàng năm, các Ban HĐND tỉnh thực hiện từ 4-6 cuộc giám sát chuyên đề, 8-10 cuộc giám sát thường xuyên. Bên cạnh đó, các Ban HĐND còn được giao chủ trì, phối hợp tham mưu cho HĐND, Thường trực HĐND tỉnh tổ chức giám sát trung bình từ 2-3 cuộc giám sát/năm. Nội dung giám sát được các Ban xác định là những vấn đề nổi cộm, gây bức xúc cho người dân. Để hoạt động giám sát đúng trọng tâm và đủ các thông tin phục vụ giám sát, việc dự thảo đề cương báo cáo giám sát được các Ban nghiên cứu kỹ, xây dựng trên cơ sở các văn bản quy phạm pháp luật; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, thẩm quyền của đối tượng giám sát, các thông tin phản ánh trên báo chí, qua tiếp xúc cử tri, tiếp công dân... phương thức giám sát được đổi mới kết hợp chặt chẽ giữa nghe báo cáo và khảo sát thực tế. Báo cáo kết quả giám sát đảm bảo tính khách quan, chính xác, trung thực, sát thực tế và chỉ rõ những hạn chế, tồn tại cụ thể, những vướng mắc, khó khăn trong quá trình tổ chức thực hiện, đưa ra được những kiến nghị, đề xuất rõ ràng, chính xác, phù hợp, khả thi không còn tình trạng kết luận, kiến nghị chung chung, gây khó khăn cho việc thực hiện. Điểm mới trong hoạt động giám sát của các Ban HĐND tỉnh thời gian qua là các báo cáo kết quả giám sát đã xác định rõ trách nhiệm của người đứng đầu và đề nghị xây dựng kế hoạch khắc phục, giải quyết các hạn chế, tồn tại trong thời gian tới, đồng thời làm cơ sở để các Ban HĐND tỉnh tái giám sát các nội dung đã giám sát nêu trên. Ngoài ra, trước các kỳ họp thường lệ của HĐND tỉnh, các Ban HĐND tỉnh đã tổ chức giám sát kết quả thực hiện các kết luận, kiến nghị sau giám sát của các cơ quan HĐND tỉnh do Ban chủ trì tham mưu và các cuộc giám sát trước đó của Ban để tổng hợp báo cáo Thường trực HĐND tỉnh xem xét, báo cáo HĐND tỉnh. Việc theo dõi, đánh giá kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị sau giám sát được các Ban HĐND tỉnh theo sát đến cùng và chỉ chấm dứt khi cơ quan, đơn vị hoàn thành các kết luận, kiến nghị thỏa đáng.
Công tác khảo sát, nắm tình hình việc thực hiện các quy định của pháp luật về lĩnh vực phụ trách nhằm phục vụ cho các hoạt động thẩm tra các báo cáo, đề án, dự thảo nghị quyết trình tại kỳ họp được các Ban HĐND tỉnh chủ động, tích cực ngay từ khâu tham gia ý kiến tại phiên họp với UBND tỉnh, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, các Ban HĐND tỉnh đã tổ chức gần 30 cuộc khảo sát thực tiễn cơ sở và các ngành để xem xét các nội dung liên quan chịu tác động của việc ban hành chính sách có đảm bảo phù hợp và tính khả thi khi nghị quyết được ban hành cũng như có ý kiến đề xuất để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo quy định của pháp luật của các cấp chính quyền. Thông qua các cuộc khảo sát, các Ban HĐND tỉnh đã có góc nhìn đa chiều, tiếp cận một cách toàn diện hơn và khả thi hơn phục vụ đắc lực cho quá trình thẩm tra cũng như tham mưu, đề xuất ban hành chính sách, nổi bật là các cuộc khảo sát gần đây về công tác nắm tình hình về một số nội dung thuộc lĩnh vực Ban Văn hóa - Xã hội phụ trách như cuộc khảo sát phục vụ công tác thẩm tra ban hành chính sách quy định mức kinh phí hỗ trợ hoạt động cho các đội văn nghệ quần chúng trên địa bàn tỉnh; một số nội dung thuộc lĩnh vực giáo dục và đào tạo tại huyện Mường Nhé; công tác quản lý Nhà nước trong việc bố trí bãi đỗ xe, gửi xe tại Bệnh viện đa khoa tỉnh và phường Noong Bua, thành phố Điện Biên Phủ; việc điều chỉnh giảm giá nước sạch sinh hoạt, tiền sử dụng nước sạnh sinh hoạt hỗ trợ người dân và các đối tượng sử dụng nước sạch sinh hoạt bị ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19… đã đem lại hiệu quả tích cực, tạo được hiệu ứng lan tỏa đến các Ban HĐND cùng vào cuộc.
Ngoài các hoạt động chính nêu trên, hoạt động của các Ban HĐND tỉnh được Thường trực HĐND tỉnh điều hòa nhịp nhàng, hợp lý, đáng kể nhất là việc các Ban HĐND tỉnh đã chủ động, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan thường xuyên giám sát, tự kiểm tra việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực phụ trách để kịp thời phát hiện những bất cập, chưa hợp lý để kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét, sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ theo quy định. Bên cạnh đó, các Ban HĐND tỉnh cũng đã làm tốt việc thẩm tra các nhiệm vụ phát sinh giữa hai kỳ họp HĐND tỉnh do UBND tỉnh trình để tham mưu cho Thường trực HĐND tỉnh thống nhất với UBND tỉnh theo đúng thẩm quyền, đúng chế độ, kịp thời tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi cho các ngành, các huyện, thị xã, thành phố trong công tác chỉ đạo, điều hành, góp phần thực hiện tốt các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh của tỉnh, điển hình như các nghị quyết về phê duyệt chủ trương đầu tư của 04 dự án sử dụng nguồn vốn ngân sách Trung ương thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội thuộc lĩnh vực y tế và lao động, thương binh và xã hội thông qua việc tổ chức xin ý kiến biểu quyết của đại biểu HĐND tỉnh qua hình thức lấy phiếu…. Ngoài ra, công tác tiếp công dân được đại biểu là lãnh đạo, thành viên của các Ban HĐND tỉnh thực hiện nghiêm túc theo quy định. Các Ban đã làm tốt công tác giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân, hướng dẫn công dân chuyển đến các cơ quan có thẩm quyền giải quyết theo quy định của pháp luật về khiếu nại, tố cáo và các quy định có liên quan khác theo sự phân công của Thường trực HĐND tỉnh. Trong một số trường hợp, tham mưu, đề xuất với Thường trực HĐND giao Ban Pháp chế HĐND tỉnh chủ trì, phối hợp với các Ban HĐND tỉnh và các ngành chức năng tiến hành giám sát, khảo sát việc giải quyết một số đơn thư khiếu nại, tố cáo tồn đọng, phức tạp, kéo dài như việc giải quyết đơn của 05 hộ gia đình có đất bị thu hồi để xây dựng, mở rộng Trường mầm non Nà Tấu, xã Nà Tấu, thành phố Điện Biên Phủ từ năm 2014 đến nay…, qua đó củng cố niềm tin của nhân dân vào cơ quan dân cử.
Trên cơ sở kế thừa những kinh nghiệm hoạt động của các Ban HĐND tỉnh nhiệm kỳ trước đây, các Ban HĐND tỉnh nhiệm kỳ 2021 - 2026 đã không ngừng đổi mới, vận dụng vào thực tiễn hoạt động một cách linh hoạt và phù hợp với đặc thù hoạt động. Để có được những kết quả nêu trên phải khẳng định có một số nhân tố mang tính chất quyết định đó là sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng, của Thường trực HĐND tỉnh, tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, sự phối hợp chặt chẽ giữa các Ban HĐND tỉnh với các cấp, các ngành … đã làm nên chất lượng, hiệu quả hoạt động của các Ban HĐND tỉnh thời gian qua, tuy nhiên trước yêu cầu của thực tiễn đòi hỏi các Ban HĐND tỉnh cần tiếp tục phát huy những kết quả đạt được, nghiên cứu, đổi mới nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động qua đó góp phần vào thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong những năm tiếp theo./.
Nguyễn Quang Lâm - Trưởng ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh