Về cơ cấu tổ chức của chính quyền địa phương có một số điểm mới, đó là Hội đồng nhân dân cấp tỉnh gồm có Thường trực HĐND, các Ban HĐND là cơ quan của HĐND. Thường trực HĐND bao gồm Chủ tịch HĐND, 02 phó Chủ tịch HĐND, các Ủy viên là Trưởng các Ban HĐND và Chánh Văn phòng HĐND. Ngoài 3 Ban như hiện nay, đối với chính quyền đô thị thành lập Ban Đô thị. Mỗi Ban HĐND không quá 2 phó trưởng ban hoạt động chuyên trách. UBND tỉnh gồm Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các Ủy viên. Ủy viên UBND tỉnh là người đứng đầu các cơ chuyên môn thuộc UBND, cơ quan quân sự, công an.
Đối với cấp huyện, thị xã, thành phố: Thường trực HĐND huyện gồm Chủ tịch, 02 Phó chủ tịch và các Ủy viên là Trưởng ban của HĐND. Các phó chủ tịch HĐND hoạt động chuyên trách. Ngoài 2 ban, Ban Pháp chế và Ban KTXH, nơi nào có nhiều đồng bào dân tộc thì thành lập Ban Dân tộc. Các Phó trưởng Ban hoạt động chuyên trách. UBND huyện gồm Chủ tịch, không quá 2 Phó chủ tịch đối với huyện loại II, loại III và các Ủy viên là người đứng đầu cơ quan chuyên môn của UBND huyện.
Đối với cấp xã, phường, thị trấn: HĐND thành lập 2 ban, Ban Pháp chế và ban Kinh tế xã hội, Trưởng, phó ban hoạt động kiêm nhiệm. UBND xã gồm Chủ tịch, Phó chủ tịch và Ủy viên phụ trách Quân sự, công an.
Bộ máy giúp việc của chính quyền địa phương gồm có Văn phòng HĐND tỉnh là cơ quan tham mưu, giúp việc, phục vụ hoạt động của Thường trực HĐND, các Ban HĐND và đại biểu HĐND; Văn phòng UBND tỉnh là cơ quan tham mưu, giúp việc, phục vụ hoạt động của UBND tỉnh. Văn phòng HĐND và UBND huyện, thị xã, thành phố là cơ quan tham mưu, giúp việc, phục vụ hoạt động của Hội đồng nhân dân và UBND. Như vậy đối với cấp tỉnh, Văn phòng Đoàn đại biểu QH&HĐND sẽ tách thành 2 Văn phòng, là Văn phòng HĐND và Văn phòng Đoàn đại biểu QH.
Theo qui định, đối với cấp tỉnh, cấp huyện số đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách sẽ tăng lên, cụ thể HĐND tỉnh sẽ có từ 11 đến 15 đại biểu hoạt động chuyên trách, tăng 8 đến 9 đại biểu như hiện nay; đối với HĐND huyện, thị xã, thành phố, ngoài 2 Phó chủ tịch hoạt động chuyên trách, có Phó các Ban hoạt động chuyên trách, tối đa là 4 đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách. Đây sẽ là điều kiện để hoạt động của HĐND có hiệu lực, hiệu quả hơn, giải quyết được tình trạng chủ yếu là đại biểu hoạt động kiêm nhiệm như hiện nay. Như vậy nhiệm kỳ 2016-2021 sắp tới, điều kiện cơ sở vật chất, biên chế, kinh phí hoạt động của HĐND các cấp sẽ phải chuẩn bị ngay từ năm 2015 này.
Về nhiệm vụ, quyền hạn của Chính quyền địa phương, HĐND và UBND cơ bản như Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003. Luật Tổ chức Chính quyền địa phương năm 2015 cụ thể hóa Chính quyền địa phương ở nông thôn, Chính quyền địa phương ở đô thị, Chính quyền địa phương ở hải đảo cho phù hợp với Hiến pháp năm 2013. Tuy nhiên về tổ chức bộ máy, về nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND và UBND ở nông thôn, đô thị, hải đảo không khác nhau là mấy. Ngay về tổ chức chính quyền địa phương ở nông thôn áp dụng chung cho miền núi là một bất cập. Địa bàn miền núi đất rộng, địa bàn đi lại khó khăn, dân trí thấp phân bố không tập trung, mà bộ máy HĐND và UBND giống nhau thì miền núi sẽ rất khó khăn trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ./.
Nhữ văn Quảng
Chánh Văn phòng Đoàn ĐBQH&HĐND tỉnh